KRONİK BÖBREK HASTALIĞI VE BESLENMESİ

KRONİK BÖBREK HASTALIĞI VE BESLENMESİ

• 1. KRONİK BÖBREK HASTALIĞI KRONİK BÖBREK HASTALIĞI Şehmus Şahin İstanbul Bilgi Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik 2017 University of Glasgow Sports Nutrition 2018
• 2. Slide8 Kronik böbrek hastalığı, böbrek fonksiyonlarında ya da glomerular filtrasyon hızında önemli bir azalma olduğunda ortaya çıkar. Bu da yüksek tansiyon, kansızlık, kalp ve kan damarı hastalıklarına neden olur.
• 3. Slide2 •Küresel olarak 500 milyon kişide, diğer bir deyişle her on kişiden birinde, herhangi bir düzeyde kronik böbrek hastalığı görülmektedir. • Kronik böbrek hastalığının en çok görülen nedenleri nefrotik ya da böbrekteki iltihabi hastalıklar, enfeksiyonlar, idrar sistemindeki sorunlar ve polikistik böbrek hastalığı gibi kalıtımsal bozukluklardır.
• 4. Slide3 •Kanda kreatinin değerini ve glomerular filtrasyon hızını ölçen, kan ve idrar örnekleri ile yapılan basit laboratuvar testleri yapılarak kronik böbrek hastalığı anlaşılır. •Toplam diyaliz ve böbrek nakli maliyetinin yine gelecek 10 yıl içinde 1 trilyon Amerikan Doları’na yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu ekonomik yük, gelişmiş ülkelerin sağlık bütçelerini zorlarken, daha az gelişmiş ülkelerin bu maliyeti karşılayabilmesi ise imkansız olacaktır.
• 5. Belirti ve Bulgular Belirti ve Bulgular Gece idrara kalkma, halsizlik, nefes darlığı, çarpıntı, idrar miktarında azalma, hipertansiyon, el, ayaklar ve göz etrafında şişmedir. Böbrek yetmezliğinin erken dönemlerinde belirtiler çok silik olabilir, tek belirti sık gece idrara kalkma olabilir.
• 6. Önleme ve Erteleme Önleme ve Erteleme •Tarama, yüksek oranda böbrek riski bulunması ihtimali olan durumlarda öncelikle uygulanmalıdır. Bunlar:Şeker hastalığı ve yüksek tansiyonu olan hastalar. •Obez ve sigara içen kişiler. •50 yaşın üstündekiler. •Ailesinde şeker hastalığı, yüksek tansiyon ve böbrek hastalığı olanlar. •Diğer türlerde böbrek hastalığı olan kişiler.
• 7. Slide5 •Böbreklerin çalışmasının tamamıyla durduğu son dönemde böbrek yetmezliği hastalarının yaşamlarını sürdürebilmeleri için ‘diyaliz’ ve ‘böbrek nakli’ seçenekleri vardır.
• 8. Slide7 •Periton diyalizi: Bir torba içinde bulunan solüsyon, hastanın karnına yerleştirilen kateter aracılığı ile günde 4 defa 40’ar dakika boyunca karın boşluğuna verilir. Hastanın evde kendi başına uygulayabildiği bu yöntemle kandaki atık maddeler ve fazla sıvı, karın zarı aracılığı ile uzaklaştırılır. •Hemodiyaliz: Kanın, böbreğin işlevlerini taklit eden bir makine tarafından geçirildiği bu yöntem, haftada 3 defa 4’er saat boyunca hekim kontrolünde uygulanır.
• 9. KBY HASTALARINDA BESLENME KBY HASTALARINDA BESLENME •Hastanın beslenme durumunu düzeltmek veya korumak •Üremik toksisiteyi azaltmak •Böbrek bozukluğunun ilerlemesini önlemek •Protein yıkımını azaltmak •Dehidratasyon veya sıvı birikimini önlemek •Kusma veya diyareye bağlı sıvı elektrolit kayıplarını kontrol altına almak •İştahsızlığı, hipertansiyon ve kemik ağrılarını önlemek •Mümkün olduğunca geç diyalize başlamak
• 10. ENERJİ ENERJİ •Doku yıkımının önlenmesi için normal ağırlıklı hastalarda günlük 35 kkal/kg enerji alımı sağlanmalıdır. Şişman olan hastalara diyalize girmiyorlarsa düşük kalorili diyetler önerilmez çünkü düşük kalorili diyetler katabolizmaya dolayısıyla hastanın kan üre azotunun yükselmesine sebep olur. •Pratik olarak 2000-3000 kalori enerji alımı önerilmektedir.
• 11. PROTEİN PROTEİN •Diyalize girmeyen hastaların diyetlerindeki protein miktarları kan üre azotuna (BUN), kreatinin klirens düzeylerine veya glomerul filtrasyonuna (GFR) göre belirlenir. •BUN düzeyi 35 mg/dl’in üzerine çıktığında protein kısıtlaması başlar, daha fazla yükselme durumunda proteinsiz diyetler verilebilir. •Kreatinin klirens hızı 40 ml/dakika’dan fazla ise protein kısıtlanmaz, 20-30 ml/dakika ise günde 50 gr, 15-20 ml/dk ise 40 gr, 10-15 ml/dk ise 30 gr, 5-10 ml/dk ise 20 gr proteinli diyetler uygulanır. •GFR düzeyi 10 ml/dk’dan düşük olan hastalarda 0.3 g/kg , 25- 55 ml/dk arasında olan hastalarda 0.6g/kg, GFR düzeyi 55 ml/dk’dan fazla olan hastalarda protein sınırlandırılmaz .
• 12. Slide11 •Azot dengesinin (+) olarak sürdürülebilmesi için günlük verilen protein miktarının 0.6 g/kg’ın altına düşmemesi gerekir. •Sonuç olarak diyalize girmeyen KBY’li hastalara verilmesi gereken protein miktarı ile ilgili iki görüş vardır. Birincisine göre BUN fazlaysa veya GFR düşükse protein sınırlandırılmalıdır. Sınırlandırılması; protein metabolizması sonucu açığa çıkan metabolitlerin birikmesi önlenir, böbrek fonk. Kaybı azalır, fosfor alımı sınırlandırılmış olur, bulantı ve kusma azaltılmış olur. İkincisine göre sınırlı protein alımı olduğunda enerji alımı yetersiz olabilir, bu durumda protein katabolizması ve (-) azot dengesi oluşabilir. Ayrıca malnütrisyon ortaya çıkar. •Sonuç olarak KBY’li hastaların enerji tüketimleri yetersiz olmadığı sürece protein sınırlandırılması yapilabilir.
• 13. KARBONHİDRAT KARBONHİDRAT •Enerjiyi yeterince sağlamak, doku protein sentezinde kullanılacak yedek proteini korumak ve enerji açığını kapamak amacıyla diyetteki karbonhidrat yüksek olmalıdır. •Günlük 300-400 gr veya protein sınırlandırma derecesine göre günlük enerjinin %60-65’i karbonhidratlardan sağlanmalıdır. •Düşük proteinli diyetler 1200-1500 kalori içerirler ve kalan enerji açığı lokum ve akide şekeri gibi besinlerle karşılanabilir.
• 14. YAĞ YAĞ •Hiperlipidemi ve yüksek LDL seviyesi böbrek hasarının ilerlemesinde etkili olabileceğinden diyetin yağ miktarı yüksek olmamalı, günlük enerji gereksiniminin %25-30’unu geçmemelidir. •Diyetin doymuş yağ asidi içeriği azaltılıp, doymamış yağ asidi içeriği arttırılmalıdır. •Ayrıca doymamış n-3 yağ asitleriyle desteklenen diyetler böbrek fonksiyonlarında, proteinüride, böbrek yetmezliğinin ilerleyişinde ve hayatta kalışı arttırmada yararlı etkiler göstermişlerdir.
• 15. SIVI SIVI •Sıvı alımı ödem ve dehidratasyon durumuna göre ayarlanır. Terminal dönemde hastalar 2-3 lt sıvı alabilirler, poliüri ve noktüri görüldüğünde hastanın kaybettiği sıvı karşılanmalıdır. •Hastanın kilo alması, ödemlerinin artması, kalp yetmezliği, arter basıncın yüksekliği durumunda günlük sıvı alımı sınırlanır. •Oligüri durumunda: (24.0,5).VA+Bir gün önceki idrar •Anüri durumunda: (24.0,5).VA
• 16. SODYUM SODYUM •Hastada ödem, hipertansiyon ve kalp yetmezliği yoksa sodyum alımının sınırlandırılmasına gerek yoktur. •Kilo kaybı ve poliüri varsa sodyum alımı normal sınırlar içinde olmalıdır. •Oligüri ve anüri durumlarında ise sodyum alımı azaltılmalıdır. (450-900 mg/gün) •Diyetlerin tuzsuz hazırlanması gerekir, tuzlu yiyecekler, salamuralar, turşular, zeytin ve konserveler diyetten çıkarılmalıdır.
• 17. Slide17 •FOSFOR: Protein kaynakları aynı zamanda fosfor kaynağı olduğundan düşük prt. içeren diyetler verildiğinde doğal olarak fosfor alımı da sınırlandırılmış olur ve günlük 600- 700 mg alım sağlanmalıdır. •KALSİYUM: Düşük proteinli diyetlerde süt ve süt ürünleri sınırlı kullanıldığından kalsiyum alımı düşüktür ve diyet dışı kalsiyum mutlaka verilmelidir. •POSA: Hastalarda konstipasyon gelişirse az miktarda kepek le zenginleştirilmiş besinlere serum fosfor ve potasyum düzeyi izlenerek izin verilebilir ancak genelde fosfor ve potasyum kısıtlaması varsa kepek ve kepekle zenginleştirilmiş besinlerden sakınılmalıdır. •VİTAMİN-MİNERAL: Ekleme konusunda kesin kriterler yoktur ancak düşük proteinli diyetlerde demir, kalsiyum, çinko, tiamin ve folat düzeyleri sınırda veya düşük olduğu görülmüştür. Bu durumda hastaya dışarıdan destek sağlanmalıdır.
• 18. VAKA VAKA •Hastanın adı: Hakan Özalp •Boy: 173 cm •Ağırlık: 104 kg •Yaş: 48 •BKI: 34 •Tanı: Kronik Böbrek Yetmezliği
• 19. VAKA VAKA Hastanın Biyokimyalsal Değerleri –Üre –Ürik Asit –Kreatin –BUN
• 20. VAKA VAKA Hastanın Enerji İhtiyacı: (104.24).1,3 =3244 kcal Bireye Uygulanacak Beslenme Programının Enerjisi: 3244-250ya da500=2956 ya da 2744kcal Protein: 104.0,6 = 83,4 g=333,6 kcal= %12 Karbonhidrat: %58=397 g Yağ: %30=90 g
• 21. VAKA VAKA Değişimler Ekmek:15 Et:6 Süt:2 Meyve:5 Sebze:3 Şeker:4 Yağ:6
• 22. VAKA VAKA Örnek Menü Kahvaltı 1 Yumurta 1 kk peynir 5-6 zeytin 1 yk bal ya da reçel 3 dilim beyaz tuzsuz ekmek
• 23. VAKA VAKA Ara Öğün 2 porsiyon meyve 7-8 badem 2 adet beyaz galeta Öğlen Yemeği 1 kase çorba 6-8 yemek kaşığı sebze yemeği 1 kase yoğurt 4 dilim ekmek
• 24. VAKA VAKA Ara Öğün 1 porsiyon meyve 2 galeta 1 su bardağı süt 2 ceviz 2 sade lokum Akşam Yemeği 1 kase çorba 4 kk et 2 dilim ekmek
• 25. VAKA VAKA Ara Öğün 2 porsiyon meyve 2 adet sade lokum 6-7 adet fındık
• 26. TEŞEKKÜRLER TEŞEKKÜRLER